Zakażenia układu moczowego, w tym zapalenie pęcherza, są na tyle powszechnym problemem, że narosło wokół nich wiele mitów. Podstawą ich leczenia powinna być prawidłowo dobrana antybiotykoterapia. Czy zakwaszanie moczu może stanowić uzupełnienie terapii?
Zakażenia układu moczowego (ZUM), w tym zapalenie pęcherza, to dolegliwości dotykające znacznie częściej kobiet niż mężczyzn. Wynika to z różnic w budowie anatomicznej cewki moczowej. Za infekcje odpowiadają głównie Gram-ujemne pałeczki Escherichia coli, niemniej zakażenie może się rozwinąć również w skutek wniknięcia innych bakterii chorobotwórczych, w tym Klebsiella spp., Streptococcus agalactiae, Pseudomonas spp., Proteus mirabilis, Enterobacter spp. i Staphylococcus [1].
Typowymi objawami, rozwijającymi się w trakcie zapalenia pęcherza moczowego, są:
- częstsze oddawanie moczu;
- ból w dolnej części brzucha;
- uczucie pieczenia;
- niekiedy bolesność podczas oddawania moczu;
- rzadko krwiomocz [2].
Zapalenie pęcherza moczowego — jak je leczyć?
Ze względu na fakt, że zapalenie pęcherza moczowego jest wywoływane przez bakterie, jego leczenie wymaga wdrożenia właściwej antybiotykoterapii. Stosuje się m.in. trimetoprim z sulfametoksazolem, fosfomycynę, cyprofloksacynę, lewofloksacynę oraz amoksycylinę z kwasem klawulanowym. Leki te są dostępne wyłącznie na receptę i wymagają konsultacji lekarskiej. Jednocześnie istnieje chemioterapeutyk dostępny bez recepty i skuteczny w leczeniu zapalenia pęcherza moczowego. Jest nim furazydyna, zwana inaczej furaginą [3].
Furagina i witamina C
Istnieje wiele mitów dotyczących stosowania furaginy, a jednym z nich jest konieczność zakwaszania moczu w trakcie jej stosowania. Okazuje się jednak, że w trakcie leczenia furazydyną nie powinno stosować się kwasu askorbinowego (witaminy C) ani innych środków zakwaszających mocz. Takie działanie grozi nagromadzeniem się furaginy w tkankach, co znacznie podwyższa ryzyko wystąpienia działań toksycznych. Jednocześnie ich łączne stosowanie nie wpływa na poprawę stanu zdrowia pacjenta [4,5].
Profilaktyczne zakwaszanie moczu — czy ma sens?
Tuż obok mitu o furaginie i witaminie C, pokutuje drugi, zbliżony. Przez wiele lat uważano, że jedną z metod profilaktyki zakażeń układu moczowego jest zakwaszanie moczu. Stosowano w tym celu witaminę C bądź żurawinę. Tymczasem okazuje się, że takie postępowanie nie dość, że nie przynosi żadnych korzyści zdrowotnych, to jest również zupełnie nieuzasadnione. Co więcej, u niektórych osób przewlekłe podawanie dużych dawek witaminy C (powyżej 500 mg na dobę) może istotnie podwyższać ryzyko krystalizacji szczawianów wapnia w moczu. Fakt ten jest niezwykle istotny zwłaszcza dla pacjentów cierpiących na nawrotową kamicę moczową [6].
Co z żurawiną?
Stosowanie żurawiny w celu zakwaszania moczu jest nieskuteczne i nieuzasadnione — dokładnie tak samo, jak w przypadku witaminy C. Niemniej jednak żurawina jest jednocześnie bogatym źródłem proantocyjanidów, które skutecznie hamują adhezję komórek E. Coli do ściany dróg moczowych. Jest ona zatem zalecana do profilaktycznego stosowania [6].
Fakt o witaminie C, którzy musisz znać
Na koniec warto dodać, że kwas askorbinowy, nawet w wysokich dawkach, nie jest w stanie zakwasić moczu w istotny sposób. Badania naukowe wskazują, że nawet dożylne podawanie 2000 mg witaminy C nie zmienia pH moczu [7]. Jej stosowanie w przebiegu zapalenia pęcherza moczowego nie przynosi zatem żadnej korzyści zdrowotnej. Zakwaszanie moczu w leczeniu ZUM nie ma potwierdzonej skuteczności w badaniach naukowych, dlatego nie należy stosować tej metody.
Bibliografia:
- Guglietta A. Recurrent urinary tract infections in women: risk factors, etiology, pathogenesis and prophylaxis. Future Microbiol. 2017 Mar;12:239-46.
- Szałek E. Farmakoterapia w zakażeniach układu moczowego u kobiet w okresie ciąży i laktacji. Farmacja współczesna 2020,13:18-28.
- Rekomendacje diagnostyki, terapii i profilaktyki zakażeń układu moczowego u dorosłych. W Hryniewicz, M. Holecki, Narodowy Instytut Leków, Warszawa 2015
- C. Bannwart C, et al., Modification of urinary pH through ascorbic acid, Helv Chir Acta. 1981 Aug;48(3-4):425-8.
- Charakterystyka Produktu Leczniczego Furaginum Teva
- https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.9.1.27. (dostęp z dnia 22.02.2022)
- CH. Barton, et al., Ineffectiveness of intravenous ascorbic acid as an acidifying agent in man. Arch Intern Med. 1981 Feb;141(2):211-2.
