Obecność krwi w moczu jest niezwykle poważnym objawem i nigdy nie powinien być bagatelizowany. Czy krwiomocz występuje w przebiegu zapalenia pęcherza? Co może stanowić przyczynę krwiomoczu?
Krwiomocz – co to jest i jakie są jego przyczyny?
Krwiomocz definiuje się jako mocz o zbyt dużej zawartości erytrocytów. Liczba krwinek czerwonych w wydalanym moczu wynosi ponad 1000 na minutę lub 150000 w trakcie doby. W przypadku krwiomoczu wyróżnia się dwa główne typy:
- krwiomocz makroskopowy – makrohematuria;
- krwiomocz mikroskopowy – mikrohematuria, zwana też krwinkomoczem.
Wedle ogólnie przyjętego standardu liczba erytrocytów w polu widzenia nie powinna przekraczać 3 krwinek. Krwiomocz jest natomiast stanem, w którym ilość erytrocytów w jednym polu widzenia i przy dużym powiększeniu mikroskopem (40x) wynosi co najmniej 5 czerwonych krwinek. W zdecydowanej większości przypadków pojawienie się krwiomoczu wskazuje na problemy dotyczące układu moczowego.
Czerwone zabarwienie moczu nie musi jednak od razu świadczyć o poważnym zagrożeniu zdrowia. Należy wiedzieć, że czerwony kolor moczu może być rezultatem spożywania buraków, użycia niektórych leków (np. rifampicyna) czy aktualnego cyklu menstruacyjnego. Niemniej jednak zmiana barwy moczu na czerwony może oznaczać problemy dotyczące krwi np. porfirię, mioglobinurię czy hemoglobinurię, które mogą występować w przebiegu różnorodnych chorób. Dowodem na to jest bodaj fakt, że mioglobinuria jest częstym efektem rabdomiolizy.
Analiza krwiomoczu – na co zwrócić uwagę?
Barwa moczu zawierającego krew jest tylko jednym z kryteriów diagnostycznych. W ustaleniu przyczyny występowania krwiomoczu dużą rolę odgrywa kształt erytrocytów. Jeżeli w moczu występują erytrocyty zniekształcone lub wyługowane, to dużym prawdopodobieństwem jest to, że krwawienie pochodzi z nerek. Warto jednak zaznaczyć, że zniekształcenie może oznaczać jednakowo problem dotyczący zmian kłębuszkowych (np. segmentalne stwardnienie kłębuszków), jak i pozakłębuszkowych (np. odmiedniczkowe zapalenie nerek, gruźlica nerki, wielotorbielowatość czy gąbczastość rdzenia). Ponadto wyługowanie erytrocytów może być rezultatem zbyt kwaśnego pH moczu m.in. z powodu wysokiego poziomu witaminy C.
Gdy w moczu pojawiają się świeże krwinki czerwone, które mają prawidłowy kształt i odpowiednie wysycenie hemoglobiną, to przyczyn krwiomoczu należy doszukiwać się w obrębie dolnych dróg moczowych np. ostrego zapalenia pęcherza, zmian zapalnych prostaty czy choroby nowotworowej cewki moczowej. W tym przypadku też należy mieć na uwadze fakt, że zwiększenie liczby świeżych erytrocytów może być uwarunkowane przez inne czynniki np. skazę krwotoczną, hemoroidy, stosowanie leków przeciwzakrzepowych czy zapalenie wyrostka robaczkowego.
W celu zwiększenia trafności diagnozy i lokalizacji miejsca powstawania krwiomoczu poleca się wykonać dwa badania:
- ocena osadu moczu za pomocą mikroskopu kontrastowo-fazowego,
- sprawdzanie zawartości wałeczków erytrocytarnych w osadzie moczu.
Równie ważnym elementem analizy krwiomoczu jest dokładny wywiad i badanie przedmiotowe. Wskazywane przez chorego objawy (np. dolegliwości bólowe podczas oddawania moczu) i ich umiejscowienie (np. na wysokości nerek) pozwala na łatwiejsze postawienie diagnozy (np. w tym przypadku mogłaby to być kamica lub infekcja).
Wyjątkowo niebezpieczne jest skojarzenie krwiomoczu z białkomoczem. Równoczesne występowanie erytrocytów i protein w moczu wskazuje na obecność poważnego schorzenia nerek.
Bibliografia:
- Walentowicz M., et al. „Krwiomocz – ogólna charakterystyka zjawiska.” Journal of Clinical Healthcare 2017, 3: 5-8.
- Masengill SM. „Krwiomocz.” Pediatria po Dyplomie 2010, 14(2): 43-52.
- Nowicki M. „Krwinkomocz.” Renal Disease and Transplantation Forum 2009, 2(1): 60-63.
