Nawet 20-50% dorosłych kobiet doświadczyło przynajmniej raz zakażenia układu moczowego. U wielu z nich następują nawroty choroby, a samo schorzenie może dotykać również mężczyzn. Wraz ze wzrostem antybiotykooporności odchodzi się od częstego stosowania antybiotyków, a w profilaktyce reinfekcji popularną alternatywę stanowią przetwory z żurawiny.
Charakterystyka i skład chemiczny
Żurawina wielkoowocowa (Vaccinium macrocarpon) nazywana też żurawiną amerykańską naturalnie występuje w Ameryce Północnej, jednakże jej uprawy prowadzone są także w Europie – w szczególności w Wielkiej Brytanii i Holandii. W warunkach naturalnych rozprzestrzenia się także, w klimacie umiarkowanym całej półkuli północnej, w postaci zdziczałej. Za jej działanie biologiczne odpowiedzialne są przede wszystkim fruktoza, proantocyjanidyny oraz polifenole – pochodne katechiny, kwasy fenolowe, antocyjany, flawonole. Owoc i sok z żurawiny charakteryzują się też zawartością witamin A, C, B1 i B2 oraz składników mineralnych – m.in. wapnia, potasu i żelaza.
Działanie na drogi moczowe
Skuteczność soku i wyciągów z żurawiny w profilaktyce zakażeń układu moczowego opiera się na ich działaniu przeciwbakteryjnym i antyseptycznym w obrębie dróg moczowych. Główny mechanizm działania nie polega jednak na eliminacji bakterii, jak w przypadku antybiotyków. Związki obecne w owocach żurawiny hamują adhezję bakterii Escherichia coli – odpowiedzialnych za 80-90% zakażeń układu moczowego – do komórek nabłonka wyścielającego drogi moczowe. Zapobiegając kolonizacji bakterii w przewodach moczowych, żurawina redukuje ryzyko wystąpienia zakażenia lub nawrotu choroby. Mechanizm działania surowca czyni więc go efektywnym w profilaktyce oraz początkowych etapach infekcji. Skuteczność w leczeniu aktywnego zakażenia jest znacznie niższa – w takiej sytuacji preparaty z żurawiną powinny być stosowane jedynie wspomagająco, a nie jako jedyne środki terapeutyczne. Korzyści płynące z regularnego stosowania soku z żurawiny zauważono także w profilaktyce kamicy układu moczowego. Sugeruje się, że dzięki wysokiej zawartości kwasu cytrynowego może ona ograniczać powstawanie kamieni szczawianowych.
Kiedy i jak stosować?
Jednym z częstych błędów w korzystaniu z preparatów z żurawiną jest błędne interpretowanie jej zastosowania. Żurawina jest skutecznym środkiem w profilaktyce i zapobieganiu nawrotom zakażeń układu moczowego. Powinna być więc stosowana regularnie, przez długi okres czasu – najlepiej co najmniej kilka miesięcy jako stały element diety. Preparaty z żurawiną nie zastąpią też innych leków w trakcie aktywnego zakażenia. Może być stosowana jako środek wspomagający terapię, jednak nie wykazuje ona działania, które pozwoliłoby na skrócenie czasu trwania choroby. Należy także pamiętać, że najskuteczniejsze działanie żurawina wykazuje w niskim, lekko kwasowym pH. Jednoczesne stosowanie środków alkalizujących może negatywnie wpływać na efektywność preparatów z żurawiną.
Dostępne preparaty
Na polskim rynku możemy znaleźć liczne preparaty zawierające żurawinę. Jednakże wszystkie są zarejestrowane jako suplementy diety. Jest to po części uzasadnione działaniem surowca – sprawdza się on przede wszystkim jako środek profilaktyczny, przy długotrwałym stosowaniu, nie wykazuje konkretnego działania leczniczego. Warto tutaj jednak zwrócić uwagę czy polecany preparat jest standaryzowany na zawartość proantocyjanidyn. O standaryzacji wyciągów wspominają producenci między innymi preparatów takich jak UroFem, MultiURI, Olimp Żurawina Uro-Complex, Apo-Uro Plus, Furoxin. Z kolei brak standaryzacji dotyczy niektórych popularnych suplementów takich jak chociażby Żuravit, Solgar Żurawina, Żurawina Colfarm.
Bibliografia:
- Gryszczyńska A. Żurawina amerykańska Vaccinium macrocarpon – lek na problemy urologiczne. Przegląd Urologiczny (2010), 63: 31-40.
- Karmańska A, Czernek K, Karwowski B. Ocena wiedzy wybranej grupy osób na temat suplementów diety zawierających żurawinę. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna (2016), 3: 501-505.
- Nowak G. (red.). Leki pochodzenia naturalnego, Wydawnictwo UMP, 2012.
